کاربرد جی ای اس ( GIS ) در صنعت آب و فاضلاب

علت پیشرفت امروز بشر استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود می‎باشد. بشر می‎اندیشد چگونه به آخرین و جدیدترین اطلاعات دست یابد که هم راحتتر بوده و هم از لحاظ وقت نیز مقرون به صرفه باشد. این روش نوین علاوه بر راحتی بشر، در حفظ منابع و امکانات نیز بسیار مفید می‎باشد. چون مدیریت و برنامه‎ریزی‎ها ناظر بر تمامی جوانب کار است. قطعاً آسیب زیست محیطی کمتری بر این کره خاکی وارد می‎گردد. مدیران و برنامه‎ریزان لایق کسانی هستند که بر علم استفاده بهینه از منابع دست یافته و برنامه‎های آتی را بر اساس اطلاعات گذشته و حال طرح‎ریزی نمایند.

سیستم اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) Geographic information system
در این باب، جی ای اس (GIS) ابزار مهم و بسیار کاربردی می‎باشد که در عرصه‎های مختلف برنامه‎ریزی توسعه، مدیریت منابع و مطالعات علمی و پژوهشی جهان راه یافته است و کاربردهای وسیعی را به جوامع علمی معرفی کرده است.

در سالهای اخیر، GIS در کشور ما نیز همچون سایر موضوعات، جایگاه خاصی احراز کرده و در پشتیبانی از تصمیم‎گیری‎ها بازده بالایی از خود نشان داده است. نمایش نزدیکترین فاصله بین مناطق شهری، توزیع مناسب خدمات و تحلیل مناسبت‎های مکانی، مدلسازی فرسایش خاک، تعیین قابلیت‎های اراضی، مدلسازی آلودگی آب و هوا، مدل‎سازی و ایجاد پایگاه‎های اطلاعاتی در مورد شبکه‎های تأسیسات شهری از جمله امکانات متعارف GIS هستند که تاکنون مورد استفاده کاربران، برنامه‎ریزان و تصمیم‎گیران شهری و منابع طبیعی کشور واقع شده‎اند. این ابزار در حال حاضر مورد استفاده ارگانها و سازمان‎های مختلف مانند وزارت جهادسازندگی، نیرو، کشاورزی، شهرداری، و… می‎باشد و دامنه کاربردهای آن در حال افزایش است.

آنچه مسلم است به رغم گذشت نزدیک به یک دهه از اشاعه GIS در محافل علمی و اجرایی کشور، هنوز اغلب مدیران، کارشناسان و دانش‎پژوهان بدرستی با مفاهیم آن آشنا نشده‎اند و به توانایی لازم برای پاسخگویی به پرسشهای خود پیرامون مبانی GIS ، قابلیت‎ها، مؤلفه‎ها و کاربردهای آن دست نیافته‎اند. سؤالاتی از این قبیل که :

GIS چیست و از چه ساز و کاری تشکیل شده است؟
قابلیتها و کاربردهای آن چیست؟
مهم‎ترین ملزومات پیاده‎‎سازی GIS در یک سازمان چه ابزار و عواملی هستند؟ و ….
اگر چه پاسخ این پرسش‎ها در منابع موجود کشور اعم از کتاب‎ها و نشریات علمی بصورت مبسوط ارائه شده است، با این حال باید اذعان داشت استنتاج سریع پاسخ مسائل، بالاخص برای افراد مبتدی به سادگی میسر نیست و مستلزم آشنایی با مفاهیم اولیه GIS با صرف زمان بیشتر است. این در حالیست که جایگاه GIS در حوزه علوم مختلف تثبیت شده است و به عنوان یک ابزار پشتیبانی از تصمیم‎گیری‎ها مورد توجه افرادی با تخصص‎های مختلف که همواره به دنبال یادگیری سریع اصول GIS و کسب درک درست و ساده از مفاهیم آن هستند قرار گرفته است. water thumb كاربرد جی ای اس ( GIS ) در صنعت آب و فاضلاب

کاربردهای GIS در صنعت آب و فاضلاب کشور
همانطور که گفته شد از سیستم GIS می‎توان در صنایع مختلف بهره برد یکی از صنایع مهم که در کشورفعال است، صنعت آب و فاضلاب می‎باشد که روز به روز در زمینه‎های آب و مخصوصاً فاضلاب پیشرفت می‎نماید برای دستیابی به اطلاعات مربوط به شبکه‎ها و خدمات‎دهی بهتر در شرکت‎های آب و فاضلاب و به روز نمودن اطلاعات موجود می‎توان از سیستم GIS استفاده نمود، کاربردهایی را که در صنعت آب و فاضلاب می‎توان به آنها اشاره نمود عبارتند از :

معاونت امور مشترکین
معاونت بهره‎برداری
معاونت مهندسی و توسعه
معاونت برنامه‎ریزی و بهبود مدیریت
معاونت مالی و پشتیبانی
که به بررسی سه مورد از آنها می‎پردازیم.
۱- معاونت مهندسی و توسعه

استفاده از اطلاعات و آمار فنی جهت طراحی اجزاء مختلف طرحهای آبرسانی و فاضلاب
استفاده از وضعیت موجود شبکه جهت طرحهای اصلاح و بازسازی شبکه
تهیه نقشه بصورت مکانیزه از تأسیسات بعنوان قسمتی از سیستم مدیریت تعمیر و نگهداری و برنامه‎ریزی جهت اصلاح سیستم نگهداری اطلاعات بصورت رقومی و سهولت به روز کردن اطلاعات
آمادگی در برابر حوادث و برنامه‎ریزی جهت انجام عکس‎العمل سریع در شرایط فوق‎العاده
پیش‎بینی نیازهای آتی و برنامه‎ریزی در رابطه با توسعه سیستم
مدلسازی هیدولیکی سیستم جهت برنامه‎ریزی، طراحی، اصلاح و بهره‎برداری از سیستم و آموزش نیروهای بهره‎‎بردار
تهیه بانک اطلاعاتی مربوط به نقاط کنترل (Benchmarks) موجود در هر شهر استان بصورت کامپیوتری، به همراه شناسنامه موقعیت مکانی این نقاط بصورت توصیفی و گرافیکی
برنامه‎ریزی توسعه شبکه (ورود اطلاعات خطوط اجراء نشده، در حال اجراء و یا …)
گزارش از وضعیت پروژه‎های در حال اجرا و میزان پیشرفت آنها (ارتباط با MSP )
بررسی اثر توسعه شبکه در شبکه موجود، قبل از توسعه آن (از نظر فشار یا کلر شبکه )
گزارش از پیشرفت کارها (در مورد رشد، لوله‎گذاری و… )
پشتیبانی مشترکین برای زمان، مکان و چگونگی نصب انشعاب ساختمان، تغییرات کاربری ساختمان (جهت آمارگیری)، تعداد واحدها و تغییرات تعداد واحدها، تفکیک املاک، تغییر نامها و بهینه‎سازی مسیرهای قرائت کنتور
کوتاه‎سازی زمان قرائت
تجزیه وتحلیل شبکه در جهت تنظیم آب ورودی وجلوگیری از قطعی آب
۲- معاونت برنامه‎ریزی و بهبود مدیریت

ایجاد سیستم‎های مدیریت اطلاعات (MIS) برای برنامه‎ریزیهای کوتاه، متوسط و بلند مدت شرکت
کاربرد در طرحهای تحقیقاتی برای بهبود بهره‎وری سیستم
ایجاد یک سیستم مکانیزه جهت ذخیره‎سازی اطلاعات
کمک به آموزش پرسنل در رابطه با روشهای بهبود اخذ، مدیریت و کاربرد اطلاعات بصورتهای فنی، گرافیکی و رقومی
بسترسازی و کمک به برقراری سیستم ISO
محاسبه نسبتهای کلی شرکت بصورت ماهیانه، سه‎ماهه و سالیانه مانند:
درصد توسعه شبکه به افزایش مشترکین آب و فاضلاب
نسبت ضایعات به مشترکین در مناطق مختلف
نسبت طول شبکه فعلی به طول شبکه مورد نیاز
۳- معاونت مالی و پشتیبانی

ارائه لیست ۱۵ روزه یا یک ماهه وصولیهای آب‎بها
ارائه لیست بدهیهای معوقه آب‎بها جهت اخذ بدهیهای مربوطه
اعلام هزینه‎ها به تفکیک کد GIS بخشهای مختلف تأسیسات، جهت شناسایی مکانهایی که دارای هزینه‎های سنگین تعمیرات و اتفاقات و …. می‎باشند.
امکان تهیه لیست اقلام مورد نیاز مطابق برنامه‎های زمان‎بندی تعمیرات تأسیسات و اتفاقات، کارهای اجرایی، اصلاح و توسعه ابنیه و انشعابات و …
ذخیره‎سازی مشخصات و پراکندگی سنی پرسنل به تفکیک جنسیت، مدرک تحصیلی
بررسی وضعیت هزینه توسعه
برنامه‎ریزی بودجه توسعه
بررسی وضعیت هزینه واحدهای نگهدارنده شبکه
نظارت بر انبارها
ارائه لیست تجهیزات موجود در انبارها
تجارب کسب شده از سایر کشورهای جهان در مورد استفاده از سیستم GIS در صنایع و شرکتها:
از سال ۱۹۶۰ برای اولین بار در شرکتهای مختلف جهان استفاده و بهره‎وری از سیستم GIS آغاز گردید. کشورهایی که در این زمینه به پیشرفتهای قابل ملاحظه‎ای رسیده‎اند عبارتند از: انگلستان، کانادا، آمریکا و… یکی از کشورهایی که به نوعی می‎توان آن را بنیان‎گذار GIS دانست کشور آمریکا است یکی از شرکت‎های مهم در این کشور “Williams Associates” می‎باشد.

Wiliams Associates.L.I.C

کمپانی Wiliams Associates فعالیت خود را بر روی تکنولوژی اطلاعات زمین مرجع یا GIS، متمرکز نموده است. این شرکت در سال ۱۹۹۳ تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در نیویورک می‎باشد. عنوان نرم‎افزار این شرکت FACTS (Facility Automated Computer Tracking System) می‎باشد که با استفاده از نرم‎افزار Laser Scan GOTHIC Developer است به منظور کاربردهای مورد نظر شرکت، توسعه داده شده است. این نرم‎افزار دارای یک Viewer می‎باشد که به کاربر اجازه می‎دهد به آسانی با کلیک کردن بر روی یک واسط کاربر، عملیات پرسش و پاسخ از پایگاه داده، تهیه گزارشهای ایجاد شده، مشاهده و بهنگام کردن اطلاعات توصیفی و تولید نقشه‎ها را به صورت پرینت شده انجام می‎دهد.

FACTS در زمینه فعالیتهای شرکتهای برق، آب، فاضلاب و گاز همکاری می‎کند و به آسانی عوارض مرتبط به این فعالیتها (از قبیل لوله، شیر، دکل و غیره) را در خود ذخیره کرده و از انواع ابزار و سمبلها، برای نمایش این عوارض استفاده .

پاورپوینت های جدید درس gis دکتر رایگانی...